Nội dung chính trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan là bức tranh hiện thực trần trụi về những mâu thuẫn giai cấp sâu sắc và sự bất công trong xã hội. Ông tập trung khắc họa cuộc sống khốn khó, bế tắc của tầng lớp nông dân, người lao động nghèo và những người dân thường bị áp bức. Họ phải đối mặt với nạn đói, sự bóc lột tàn nhẫn của địa chủ, cường hào và sự chèn ép của bộ máy quan lại tham nhũng. Song song với việc miêu tả nỗi đau khổ của người nghèo, Nguyễn Công Hoan còn là một nhà châm biếm bậc thầy. Giọng văn của ông sắc bén, hài hước một cách sâu cay, vạch trần bản chất đạo đức giả, sự thối nát và vô nhân đạo của tầng lớp thượng lưu, quan lại phong kiến và tư sản thành thị. Ông không chỉ phê phán những thói hư tật xấu cá nhân mà còn chỉ ra sự thối nát mang tính hệ thống của cả một xã hội. Những câu chuyện như "Tinh thần thể dục," "Thằng ăn cắp," hay "Bước đường cùng" đã trở thành những tác phẩm tiêu biểu cho bút pháp này, khiến người đọc vừa cười chua chát, vừa xót xa cho thân phận con người.
Đặc trưng nổi bật trong truyện ngắn của Nguyễn Công Hoan là cốt truyện chặt chẽ, thường có một nút thắt bất ngờ ở cuối truyện, tạo ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc. Ngôn ngữ của ông sinh động, gần gũi với đời sống, mang đậm hơi thở của văn hóa và ngôn ngữ bình dân. Tóm lại, truyện ngắn Nguyễn Công Hoan là một di sản văn học quý giá, không chỉ vì giá trị hiện thực và phê phán sâu sắc mà còn vì giá trị nhân đạo cao cả. Ông đã dùng ngòi bút của mình để lên tiếng cho những số phận bị lãng quên, để phơi bày cái xấu và khơi dậy khát vọng về một xã hội công bằng hơn.
Tác giả bài viết: THƯ VIỆN TỈNH ĐIỆN BIÊN