Các bút ký thuộc nhiều mảng đề tài, từ chiến tranh, thân phận con người thời hậu chiến (Viên tướng bại trận và hai cuộc “gột rửa” ở thung lũng Ia Drăng; Có một trận chiến bi hùng giữa lòng phố núi; Những mối tình qua thế kỷ; Những câu chuyện cổ tích thời hậu chiến; Gửi lại rừng một thời con gái...) đến những gian lao nhưng đầy kỳ tích trong hành trình xây dựng cuộc sống mới (Hành trình qua xứ đói; Cánh đồng cổ tích; Những lặng thầm của đất...).
Ông còn khắc họa sinh động những vùng đất, ngôi làng với trầm tích văn hóa (Hoài niệm mùa lúa rẫy; Có một con đường thương mại xưa trên đất Tây Nguyên; Con thuyền xưa lặng lẽ; Pờ Yầu chon von; Ai về chép sử làng Đê; Xưa, đất ấy là ốc đảo…) hay câu chuyện lịch sử xuyên thời ý nghĩa trên vùng Tây Sơn Thượng đạo (Thảm án “Khai quốc công thần” của Vua Gia Long và hậu duệ đất An Khê)...Những bút ký trong “Thăm thẳm xứ sâm” cũng có thể xem là những gì cô đọng nhất, đậm chất Ngọc Tấn nhất ở thể tài này. Nhờ vốn sống, vốn văn hóa phong phú, nhất là năng khiếu và tư duy “Xuyên qua hiện tượng trên bề mặt để thấy trầm tích bên dưới”, ông đã chinh phục bạn đọc bằng lối đi riêng.