Ngày đăng bài: 19/06/2019 15:25
Lượt xem: 19871
Thư viện điện tử thư viện số Trong xu thế phát triển và hội nhập
Ngày nay nhu cầu bạn đọc về tài nguyên thông tin rất cao và đa dạng, hình thức sử dụng các nguồn tài nguyên thông tin không còn chỉ giới hạn trong lĩnh vực các ấn phẩm dạng in hoặc đĩa CD/VCD. Chính vì thế công tác quản lý thư viện truyền thống đã có những chuyển biến nhằm phục vụ bạn đọc với hình thức quản lý và cung cấp thông tin đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng và đa dạng hoá này.

Hiện nay trong xu thế phát triển và hội nhập, trong những năm gần đây các thư viện công cộng Việt Nam đang từng bước chuyển từ thư viện truyền thống sang thư viện Điện tử. Đây là xu hướng tất yếu để xây dựng một thư viện hiện đại, xây dựng một thư viện điện tử đòi hỏi phải có sự đầu tư về công nghệ, cơ sở hạ tầng CNTT để thực hiện nguồn tài liệu điện tử trong đó có nguồn tài liệu được số hoá. Thư viện điện tử là quá trình tất yếu của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật trong giai đoạn bùng nổ thông tin như hiện nay. Thư viện điện tử sẽ làm thay đổi cơ bản phương thức hoạt động của thư viện từ thu thập xử lý tài liệu phục vụ người đọc đồng thời tạo ra các sản phẩm thông tin có giá trị nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của người dùng tin.

Thư viện điện tử là thư viện sử dụng các phương tiện điện tử trong thu thập, lưu trữ, xử lý, tìm và phổ biến thông tin dưới dạng số. Vốn tài liệu số có thể lưu trữ và truy cập tại chỗ hoặc từ xa qua mạng máy tính.

Các dữ liệu dạng chữ, hình ảnh âm thanh…sử dụng trên máy tính và được máy tính nhận biết đúng định dạng, được gọi chung là dữ liệu số. Quá trình chyển các dạng dữ liệu truyền thống như bản viết tay, bản in trên giấy, hình ảnh sang chuẩn dữ liệu trên máy tính và được máy tính nhận biết gọi là số hoá tài liệu. Như vậy, số hoá tài liệu là chuyển đổi tài liệu thư viện từ dạng truyền thống sang dạng điện tử và lưu trữ trên máy tính nhằm bảo quản  chia sẻ và phục vụ trực tuyến. Việc số hoá tài liệu sẽ giúp lưu trữ, truy xuất, chia sẻ, tìm kiếm thông tin một cách nhanh chóng dễ dàng nhất.

Trọng tâm của thư viện là hỗ trợ người dùng tin trong việc tra cứu tài liệu. Dựa vào các chức năng tìm kiếm trên máy có thể khai thác nhanh chóng và hiệu quả những tài liệu của thư viện hiện nay.

Hiện nay chúng ta có thể xây dựng cơ sở dữ liệu cho thư viện điện tử, đây là cơ sở để tiến hành truy cập từ xa phục vụ người dùng tin mà không phải đến thư viện. Trên cơ sở đó thư viện có thể kết nối với các thư viện trong nước và trong khu vực để hình thành những thư viện liên hợp, liên quốc gia sau này. Việc sử dụng thư viện liên hợp sau này có hiệu qủa rất lớn vì khai thác được sự đầy đủ, đa dạng các nguồn tài liệu khác nhau, kết hợp sử dụng tư liệu thư viện tại chỗ với việc tiếp cận các nguồn tư liệu ở nơi khác.

Số hoá tài liệu hiện nay là giải pháp tối ưu cho việc linh động và làm mềm dẻo hoá vốn tài liệu thư viện trong điều kiện tài chính còn hạn chế. Xây dựng thư viện số, thư viện điện tử đang là mục tiêu hướng tới của ngành thư viện của Việt nam. Hiện nay rất nhiều thư viện đang triển khai tạo lập thư viện số, số hoá là một việc làm quan trọng và cần một tầm nhìn chiến lược dựa trên xu hướng phát triển  của công nghệ và các yêu cầu cấp thiết cần phải số hoá tài liệu, đó là một quy trình gồm những công đoạn phức tạp để tạo ra những bộ sưu tập tài liệu số nhằm bảo quản tạo lập nguồn dữ liệu số cho thư viện, có thể chia sẻ trong mạng nội bộ hay phục vụ trực tuyến.

Với xu thế thông tin toàn cầu như hiện nay thì việc xây dựng một hệ thống thông tin phục vụ cho các hoạt động học tập, nghiên cứu khoa học, giải trí… của bạn đọc nói chung và bạn đọc trong tỉnh Điện Biên là một nhu cầu không thể thiếu được. Hệ thống thông tin này phải được xây dựng một cách hiện đại, đáp ứng được các yêu cầu sử dụng hiện tại cũng như trong tương lai. Hệ thống thông tin được xây dựng trên cơ sở ứng dụng các thành tựu của CNTT và truyền thông đa phương tiện cho phép quản lý, lưu trữ và tìm kiếm, khai thác một cách dễ dàng, đồng thời bảo đảm được vấn đề bảo mật. Xây dựng thư viện điện tử nhằm cung cấp những công cụ mới cho người quản lý thư viện và bạn đọc, tạo nên một môi trường học tập, nghiên cứu và giải trí nhằm nâng cao chất lượng phục vụ, đáp ứng nhu cầu thông tin đòi hỏi ngày càng cao của xã hội là vấn đề đang được các thư viện công cộng trên toàn quốc hết sức quan tâm.

Mặt khác, trong bối cảnh bùng nổ của thông tin hiện nay, các tư liệu số tỏ ra có ưu thế hơn với việc không lệ thuộc vào không gian lưu trữ (được lưu bên trong các ổ cứng máy tính) thay vì dưới dạng giấy in chất đống trên các kệ sách, giảm chi phí tối đa cho việc quản lý, khối lượng thông tin tăng lên nhưng kích thước kho tài liệu, thời gian, cơ cấu phục vụ giảm xuống. Chất lượng tài liệu phục vụ bạn đọc được nâng cao do việc kết hợp các thông tin, hình ảnh, âm thanh vào nội dung tài liệu.

Các tư liệu dưới dạng số hóa cũng có thể dễ dàng được bảo quản hơn (ít chịu tác động của mối mọt, và các tác động môi trường khác). Khả năng bảo quản tài liệu trong thư viện điện tử  lâu dài, ổn định bền vững.

Đặc biệt, với việc phổ thông của Internet, thư viện điện tử với hình thức phục vụ đa dạng dẫn đến tài liệu số dễ dàng được luân chuyển trao đổi qua lại giữa các nơi khác nhau được cập nhật thường xuyên, liên tục. Việc chia sẻ thông tin rộng khắp về cả không gian và thời gian, không hạn chế số lượng độc giả, đối tượng, khối lượng phục vụ, phương thức khai thác thông tin nhanh chóng, thuận lợi phù hợp cho nhiều mục đích sử dụng khác nhau, nhiều đối tượng khác nhau. Rút ngắn quá trình tìm kiếm, cung cấp thông tin một cách thuận tiện, cập nhật và đạt hiệu quả cao nhất.

Do vậy, các thư viện điện tử với việc ứng dụng công nghệ thông tin cho thư viện đang ngày càng phát triển là một tất yếu khách quan. Việc xây dựng thư viện điện tử là một trong những mục tiêu hướng tới của hệ thống thư viện công cộng toàn quốc nói chung và hệ thống thư viện tỉnh Điện Biên nói riêng, góp phần hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ trong giai đoạn mới./.

TH - Thư viện tỉnh Điện Biên